Αν θέλαμε να αναζητήσουμε την πηγή των ενοχών θα έπρεπε να πάμε πίσω στην παιδική μας ηλικία, όπου βρίσκονται οι όποιες ελλειμματικές συναισθηματικές σχέσεις που είχαμε με τους γονείς μας και που εξελίχθηκαν σε φόβο. Τον φόβο μήπως κάνοντας αυτά που θέλουμε, δεν θα είμαστε αποδεκτοί και θα πάψουν να μας αγαπούν, γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε μόνο αυτό που πρέπει, αλλιώς οι ενοχές θα είναι εδώ για να μας το θυμίζουν βασανιστικά.

Έτσι προσανατολιστήκαμε σε λανθασμένες σκέψεις και άκαμπτες αντιλήψεις, σχετικά με το «πρέπον», το «λάθος», το «ηθικό», «το φταίξιμο» και στα ισχυρότατα αισθήματα ενοχής που εμφανίζονται, όταν αυτές οι σκέψεις δεν ακολουθούν με ευλάβεια όλους τους κανόνες.

Με το πέρασμα των χρόνων, για να βεβαιωθούμε ότι όλα θα είναι όπως ακριβώς πρέπει, δημιουργήσαμε ένα ηθικό χάρτη με τον οποίο ερμηνεύουμε τι έννοια έχει το καλό ή το κακό για μας, ταυτίσαμε την αυταξία μας με αυτόν, ενώ παράλληλα, ενσωματώσαμε ένα άρρητο συναγερμό προστασίας για να επισημαίνουμε τα λάθη. Είναι βέβαια, ο ίδιος συναγερμός που μας ειδοποιεί όταν ερχόμαστε σε σύγκρουση με τις αξίες και τα ιδανικά μας, οπότε δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη σπουδαιότητά του. Είναι αυτός που μας ενημερώνει ότι κάποιον έχουμε βλάψει και χρειάζεται άμεσα να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.

Η διεκδίκηση των προσωπικών «θέλω» επίσης, είναι συνυφασμένη με την ενοχή με αποτέλεσμα να εμπλεκόμαστε σε σχέσεις αυτοθυσίας μέσα από τις οποίες σταματάμε να ζούμε σαν αυτόνομα άτομα και ο έλεγχος της ζωής μας ορίζεται μέσα από τους άλλους. Αυτό συμβαίνει, λόγω του ότι εκχωρούμε ασυνείδητα τον έλεγχο, στην προσπάθειά μας να ευχαριστήσουμε μόνο τους άλλους και ποτέ τον εαυτό μας, διότι η ικανοποίησή μας ταυτίζεται ενδόμυχα με κάτι το απαγορευμένο ή μη αποδεκτό.

Η κυρίαρχη σκέψη του ενοχικού ατόμου είναι «τι πρέπει να κάνω για να με αγαπούν και να με αποδέχονται». Έχει πιστέψει ότι η ανεξάντλητη βοήθεια και συμπαράσταση στους άλλους είναι το κυριότερο έργο του, με αποτέλεσμα να πνίγεται κάτω από το βάρος πολυάριθμων υποχρεώσεων και να μην διαθέτει ποτέ χρόνο για τον εαυτό του, τους στόχους του, τα όνειρά του.

Η μόνιμη ανησυχία του είναι για το αν κάνει όσα πρέπει, αν είναι επαρκής στα πάντα, αλλιώς βρίσκεται συνεχώς να απολογείται και να ψάχνει χίλιες δικαιολογίες, επειδή δεν μπόρεσε να κάνει κάτι. Κατακλύζεται από υπερβολική αγωνία για το τι νομίζουν οι άλλοι γι’ αυτόν, συγκρίνεται μαζί τους και υποφέρει όταν τους δυσαρεστεί ή τους θυμώνει, γι’ αυτό και συνήθως υπόσχεται να κάνει πολύ περισσότερα από όσα μπορεί.

Τι σκέψεις και συναισθήματα έχει ένα ενοχικό άτομο;

Ενοχικά συναισθήματα οδηγούν σε απαξιωτικές σκέψεις για τον εαυτό μας, όπως «δεν είμαι αρκετά καθώς πρέπει, αρκετά ικανός/η, δυνατός/η, έξυπνος/η, γι’ αυτό πρέπει να δώσω πολλά, να κάνω ακόμα περισσότερα, μήπως δεν είναι και πάλι αρκετά; ». Έτσι νοιώθουμε μειονεκτικά όχι μόνο για τον εαυτό μας, αλλά και για τις συνθήκες της ζωής μας που δεν είναι…..ακριβώς όπως πρέπει.

Άλλες φορές, τα ενοχικά συναισθήματα μεταμφιέζονται σε καθήκον, σε σκοπό, σε ντροπή, σε άγχος, σε σύγκριση, σε εύκολη απογοήτευση, σε αγανάκτηση που δεν μπορούμε να πούμε όχι. Αντικαθιστούμε τα «θέλω» με τα «πρέπει». Γινόμαστε τελειομανείς, για να κερδίσουμε λίγη εκτίμηση, ενώ ταυτόχρονα εστιάζουμε σε όσα η τελειομανία μας, μας λέει ότι δεν καταφέραμε, διότι ο πήχης συνεχώς ανεβαίνει και μαζί του φουντώνουν και οι ενοχές.

Και ενώ κάνουμε τα πάντα για τους άλλους, καταλήγουμε σε μοναξιά και απομόνωση διότι φοβόμαστε να προχωρήσουμε σε βαθύτερες σχέσεις ή τις διαλύουμε εύκολα από το φόβο της εγκατάλειψης λόγω μειονεξίας, ενώ παράλληλα γινόμαστε εύκολα θύματα χειρισμού και εκμετάλλευσης.

Είναι επιτακτική ανάγκη να διαχειριστούμε όλα αυτά τα ενοχικά συναισθήματα, αν θέλουμε να γευτούμε τις επιτυχίες μας, να εκτιμήσουμε τον εαυτό μας, να ζήσουμε ελεύθεροι και ευτυχισμένοι.

Ας κάνουμε λοιπόν μια αρχή, για να απελευθερωθούμε από τις ενοχές:

- Εξετάζοντας τις αντιλήψεις μας για να δούμε ποιες έχουν διαμορφωθεί από τις ενοχές και να τις προσαρμόσουμε σύμφωνα με τις συνθήκες της τωρινής μας ζωής, χωρίς φόβο και πάθος.

- Ξαναβλέποντας τα «πρέπει» μας χωρίς ντροπή και επιλέγοντας αυτά που εμείς «θέλουμε να πρέπει», χωρίς το φόβο ότι θα μας απορρίψουν. -

- Μαθαίνοντας να λέμε και όχι, χωρίς το φόβο ότι θα μας εγκαταλείψουν.

- Ακούγοντας τις βαθύτερες επιθυμίες μας με σεβασμό και αποδοχή.

- Εντοπίζοντας μέσα μας τυχόν ελλείμματα αγάπης και δίνοντάς μας την ευκαιρία να μας αγαπήσουμε πραγματικά.

- Επιλέγοντας μέσα από τις κοινωνικές συνήθειες, τα ήθη, τα έθιμα, τα στερεότυπα, εκείνα τα οποία εμείς μπορούμε να υποστηρίξουμε, εκείνα τα οποία είναι συμβατά με τους στόχους μας και την ζωή που επιθυμούμε να ζήσουμε και ας αποστασιοποιηθούμε από τα υπόλοιπα, τα οποία μόνο ενοχές μπορούν να θρέψουν.

- Και επιτέλους ας πιστώσουμε σε μας όλα όσα έχουμε καταφέρει. Και είναι πολλά.!!!!!

Τώρα είναι η ώρα, να πετάξουμε τα βαρίδια του παρελθόντος και να φύγουμε μπροστά, με νέες αντιλήψεις, νέες προτεραιότητες, με ελεύθερες επιλογές, με χαρά και ενθουσιασμό, με αυτοεκτίμηση, για να κερδίσουμε τη ζωή που μας αξίζει.

Της LifeCoach Ελένης Αϋφαντή

Η Ελένη Αϋφαντή είναι σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης (LifeCoach), εκπαιδευμένη στη Συστημική Ψυχιατρική και τη Διαχείριση Αρνητικών Καταστάσεων στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος που παρέχεται στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι ειδικευμένη στο Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NLP), ως εκπαιδεύτρια (NLP CoachingTrainer). Πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων από το Université de La Rochelle της Γαλλίας, η Ελένη εργάστηκε για 28 πολύ δημιουργικά χρόνια στον κόσμο της βιομηχανίας ως στέλεχος Παραγωγής, Αγορών, καθώς και στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού.

Έχοντας ολοκληρώσει αυτό τον κύκλο της επαγγελματικής της ζωής, αποφάσισε, το 2010, να αποδεχθεί τη φυσική της κλίση να υποστηρίζει και να καθοδηγεί ανθρώπους στην πραγματοποίηση των επιθυμιών που έχουν για τη ζωή τους. Έτσι, μελέτησε συστηματικά και αφοσιώθηκε με πάθος σε μια δουλειά για την οποία, στην πραγματικότητα, εκπαιδευόταν ήδη επί σειρά ετών, από μεγάλο προσωπικό ενδιαφέρον. Από το 2011 πραγματοποιεί βιωματικά σεμινάρια και ομαδικές ή ατομικές συνεδρίες συμβουλευτικής με μια ευρεία θεματολογία, όπως αυτογνωσία, σχέσεις, πραγματοποίηση στόχων, διαχείριση αρνητικών καταστάσεων, και άλλα.